Jinising tembung

Jinising tembung ing ngelmu basa bisa kaperang dadi maneka warna. Kayata tembung aran, tembung kriya, tembung sifat, tembung katrangan, tembung sesulih, tembung wilangan, tembung panggandheng, tembung ancer-ancer, tembung panyilah, lan tembung panyeru.

1.   Tembung aran (kata benda)

Tembung aran uga diarani nomina. Yaiku tembung kang nerangake jenenge barang utawa apa bae sing kaanggep barang. Akeh-akehe tembunge disambung tembung “dudu”, “ana”, lan “ora”

Tembung aran kaperang dadi loro :

·         Tembung aran katon (konkrit)

Tuladha : pelem, krikil, sapi, wong, lsp.

·         Tembung aran ora katon (abstrak)

Tuladha : ngelmu, kawasisan, kapinteran.

2.   Tembung kriya (kata kerja/verba)

Yaiku tembung kang nerangake solahbawa utawa tandang-gawe.

Tembung kriya kaperang :

a.   Kriya tanduk (kata kerja aktif)

Yaiku tembung kriya kang jejere (subyek) dadi paraga. Tembung iku lumrah didhapuk lan diimbuhi ater-ater (m-, n-, ng-, lan ny-). Sakliyane kuwi jejere nindakake sawijining pakaryan.

Tuladha : njawil, mlumpat, nulis, nendhang, nuthuk, lsp.

b.   Kriya tanggap (kata sifat pasif)

Yaiku tembung kriya sing jejere (subyek) dadi sasaran (penderita). Tembung kriya tanggap lumrahe didhapuk lan diimbuhi ater-ater (di-,ka-,ke-, lan seselan –in).

Tuladha : dijawil, dthuthuk.

3.   Tembung sifat (kata sifat/adjektiva)

Tembung sifat uga diarani tembung kaanan, yaiku tembung  kang bisa nerangake kahanan utawa watak sawijing bab utawa barang.

Tembung kanan bisa kaperang dadi loro :

a.   Tembung watak (ora bisa owah)

Tuladha : drengki, srei, jail, uthil, lsp

b.   Tembung kahanan (bisa owah)

Tuladha : mlarat, sugih, beja, mulya.

4.   Tembung katrangan (adverbia)

Yaiku tembung kang nerangake tembung liya, kayata :

·         Tembung katrangan kang nerangake tembung aran (kakangku dudu guru SMA)

·         Tembung katrangan lan nerangake tembung kriya (Adhiku kerep nangis)

·         Tembung katrangan lan nerangake tembung sifat (pak brata priyayine rada galak)

·         Tembung katrangan lan nerangake tembung wilangan (bukune  kurang papat)

·         Tembung katrangan lan nerangake tembung katrangan (aku ora tau mulih)

5.   Tembung sesulih (kata ganti/pronomina)

Yaiku tembung kang digunakake kanggo sesulih (ganti) wong, barang utawa apa wae kang dianggep barang.

Tembung sesulih

Yaiku tembung kang digunakake kanggo sesulih (ganti) wong, barang utawa apa wae kang dianggep barang.

Tembung sesulih bisa kaperang dadi enem, yaiku :

a.   Sesulih purasa (kata ganti orang)

b.   Sesulih pandarbe (kata ganti empunya)

c.    Sesulih panuduh

d.   Sesulih pitakon

e.   Sesulih panyilah

f.     Sesulih sadhengah.